Geschreven door Joost Röselaers
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Kantelende Werelden
Titel: Wees niet bevreesd

Wees niet bevreesd

Welke levenshouding is een voorwaarde voor een kantelpunt? Ik denk aan die ogenschijnlijke simpele aansporing van Jezus: wees niet bevreesd. Makkelijk gezegd en zeker als je in onzekerheid en angst leeft! We leven op een kantelpunt. Het is tijd om op te staan en een andere kant op te gaan. Maar we zijn nog niet in beweging te krijgen.

Hoe herkenbaar! Want wie van ons kent er geen onzekerheid en twijfel, als het moment lijkt aangebroken om op te breken, en verder te gaan in je leven. Je krijgt misschien de mogelijkheid om een nieuwe taak op je te nemen. Dan is de vraag – zal ik het doen, of niet? Ik heb het nu goed. Waar begin ik aan? Past hij wel bij mij? Er zijn zoveel onzekere factoren, krijg ik straks geen spijt? En het is niet alleen bij veranderingen van werk of vrijwilligerswerk, dat je met deze innerlijke onzekerheid te maken krijgt. Dat kan op alle kruispunten van het leven gebeuren, bij elk keuzemoment. Wanneer je wilt gaan samenwonen, of wanneer je je afvraagt of je uit elkaar zal gaan. Wanneer je van woonomgeving verandert. Wanneer je naar een kleinere woning moet. Of met meer zorg om je heen. Of: wanneer je hulp zoekt bij het veranderen van je innerlijke inrichting. Je weet nooit waar je aan begint. Elke verandering betekent ook een verlies. Dat is al zo, vanaf het begin van je leven. Ieder kind is blij als het heeft leren lopen. Daarmee krijgt het vrijheid. Maar tegelijk verliest het kind het voorrecht om altijd gedragen te worden. Ieder kind is trots als het naar school mag om te leren. Maar tegelijk verliest het tijd om te spelen. En wie van ons is er later niet gelukkig geweest met z’n eerste vriendje of vriendinnetje. Toch zijn bijna al die eerste relaties uit gegaan. Krijgen en verliezen zijn twee kanten van dezelfde medaille – die van de verandering. Je wilt al het goede van je leven zo graag vasthouden en bewaren. Maar op een dag moet je het opgeven. En in de grond van de zaak is het dit, dat ons angstig kan maken voor de toekomst. De verliezen die bij verandering horen kunnen het moeilijk maken om op te breken, op weg te gaan. En aan iets nieuws te beginnen.

En dat geldt niet alleen voor mensen persoonlijk. Ook de samenleving als geheel kan angstig worden voor de toekomst. Ik heb het gevoel, dat dit nu zo is. Ik las daar pas over in een kerstessay van Rob Wijnberg, filosoof en journalist bij ‘De correspondent’. Dit essay gaat over de rol van angst in onze tijd. Wat de mens onderscheidt van de dieren, zegt Wijnberg er, is dat de mens zich ervan bewust is, dat hij zijn leven op een dag zal verliezen. En dat kan hem bang maken voor alle verliezen. Want die confronteren hem met zijn weerloosheid, zijn sterfelijkheid. Slim als de mens is, heeft hij hier wel iets op verzonnen. Hij heeft aan ‘terror-management’ gedaan. In de eerste eeuwen van de geschiedenis heeft hij z’n angst bedwongen door geloof in een hiernamaals. Bijna alle religies hebben in dit opzicht wel iets te bieden. De afgelopen paar eeuwen, sinds de verlichting, is het vooral de vooruitgang geweest, die de mens hoop gaf: tegen de angst. We gaan iets vinden, op die en die ziekte. Ons technische vernuft lost de wereldproblemen op. Maar op dit moment in de geschiedenis, zegt Wijnberg, werken die oude manieren van terror-management niet meer. De meerderheid van de mensen is volgens hem het geloof in een hiernamaals verloren, en ook het geloof in de vooruitgang is op zijn retour. Onze kinderen zullen het waarschijnlijk niet beter hebben dan wij. Dit maakt dat de samenleving, zo is zijn stelling, meer en meer door angst voor de toekomst wordt geregeerd. Er komt een hang naar het verleden. Het nationaal-nostalgisme noemt hij dit. Je ziet het in ons eigen land. Maar ook elders in Europa. En in Amerika.

Opstaan en op weg gaan, de uitdaging van de tijd aangaan, dat doe je dan ook niet zomaar. Je kunt ervoor wegduiken. Met de gordijnen dicht. En het haardvuur aan. En toch klinkt die aansporing: wees niet bevreesd! Ga! Dit is een kantelpunt. Het kan de goede kant op gaan. Als je er het lef maar voor hebt. Sta op, en wees niet bevreesd! Want je bent niet alleen. Heel veel mensen, de grote meerderheid wil positief de toekomst tegemoet treden. Heel veel mensen geloven in het goede! En we worden door goede krachten omringd. Je bent niet alleen. Daarom, juist nu: sta op, en wees niet bevreesd!

gepubliceerd op 30 januari 2024