Geschreven door Dik Mook
Voorgelezen door Sanne van Deursen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Sturm und Drang
Titel: Lang leve Sturm und Drang
Lang leve Sturm und Drang
Al is het maar dat je als tiener zegt dat je die rotschool nooit meer wil zien, of, …dat je schijt hebt aan de stoplichten die altijd op rood staan als jij er aan komt. Of, …je gaat in de leerlingenraad om je school eens te laten merken dat het er echt anders moet; luisteren zullen ze eindelijk eens naar je ideeën over beter onderwijs, of, … dat je de A10 gaat bezetten tegen de fossiele brandstoffen-subsidies.
Er is in je jonge jaren altijd wel eens een drang geweest om wat te veranderen dat al veel te lang vast lag.
In mijn studietijd voor leraar werd ik gegrepen door de Franse onderwijsvernieuwer Freinet. Hij gooide alle leerboekjes de school uit en luisterde naar de kinderen, observeerde ze en liet ze leren door hun interesses als uitgangspunt te nemen van zijn werk in de klas. Het paste helemaal in mijn Sturm und Drang fase iets fundamenteel in het onderwijs te willen veranderen, namelijk het kind radicaal centraal te stellen in plaats van wat de leerkracht wil dat een kind leert. Elk kind weet echt wel wat hij wil leren en de leerkracht is ervoor om de kinderen te ondersteunen in hun eigen leerproces. Leren in vrijheid!
Toen ik het onderwijs enigszins gefrustreerd verliet omdat mijn bereik en resultaat beperkt bleken, maar mijn Sturm und Drang om mensen fundamenteel een gelukkiger levensperspectief te geven bleef, werd ik jongerenwerker, o.a. in Vrijburg waar de cultuur open stond en nog altijd staat voor dit experiment. ‘Jongeren vrijheid leren’ werd mijn Drang en zette ik om in Sturm. Leven in vrijheid is voorwaarde voor gelukkig leven. En mensen en dus ook jongeren leren alleen wat vrijheid is als zij fundamenteel en radicaal vrijheid krijgen. Zo wordt vrijheid geven een leerproces dat een leven lang zal blijven. Steeds weer verdedigde ik de jongeren die dit proces aangingen tegenover besturen en ouders, altijd vol vertrouwen en overtuigd van het resultaat: vrije mensen.
Ik herlees nog maar eens de Titaantjes van Nescio uit 1914. Die gaat over die jeugdige Sturm und Drang om de wereld te veranderen in een rechtvaardige wereld waar de hoge heren het onderspit zullen delven. Aan het eind van het boek is het resultaat, dat er niets van al die idealen overblijft als de titaantjes oud zijn. Nescio schrijft dan aan het slot: “Af en toe glimlacht God even om de gewichtige heren, die denken dat ze heel wat betekenen. Nieuwe Titaantjes zijn alweer bezig kleine rotsblokjes op te stapelen om ‘m van z’n verhevenheid te storten en dan de wereld eens naar hun zin in te richten. Hij lacht maar en denkt: ‘Goed zo jongens, zo mal als je bent, ben je toch me liever dan die mooie wijze heren.” (einde citaat)
Nu ik niet meer werk is mijn Sturm und Drang gedoofd en dat heeft mij verdriet gedaan. Maar ik zie ook dat de nieuwe generatie jongeren weer volop aan het werk is nieuwe idealen te verwezenlijken. En van één ding blijf ik overtuigd en kan ik vol vertrouwen in de ogen zien: Sturm und Drang zal er altijd zijn en zal de wereld blijven vernieuwen. Ook al zal ook die Sturm und Drang vroeg of laat uitdoven. Maar die stormachtige jongeren zijn me veel liever dan die mooie wijze heren.
gepubliceerd op 16 april 2024