Geschreven door Pieter Jan André
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema : Alle werkelijke leven is ontmoeting…..een ‘meeting of minds’…..

‘Ik laat je niet alleen….’ was het thema voor de podcasts van de afgelopen periode.

Als variatie hierop dacht ik ineens aan de Shakespeariaanse zin ‘er zijn’ of ‘er niet zijn’ …… één van de meest aangehaalde versregels uit de wereldliteratuur. Shakespeare laat Hamlet deze zin uitspreken. Hamlet vraagt zich in een lange monoloog af of de dood niet te verkiezen is boven het miserabele leven dat mensen soms moeten doormaken.

De beloftes als variaties op ‘ik laat je niet alleen’ is zijn niet zomaar toezeggingen. Zijn niet zomaar een ‘dingetje…’

Mensen beloven vaak verregaande intensies aan elkaar…..’Ik bel je, je hoort van mij, als de nood aan de man is kun je op mij rekenen…ik sta achter je etc etc’….

Maar beloftes staan gauw onder druk…… Zekerheid, daar het lijkt veelal om te draaien… ‘Veel beloven, weinig geven, doet de gek in vreugde leven……’ een kritische uitspraak over ‘beloven’.. Ik wil het zwart op wit en juridisch verankerd…..

Toch is de belofte uitspreken : ‘Je kunt op mij rekenen’ iets dat de mens menselijk maakt….Er zijn geweldige voorbeelden van ‘hoe mensen elkaar in moeilijke tijden niet in de steek lieten….

Spinoza stelt in het verlengde hiervan, dat het in het leven niet gaat om dat wàt je overkomt maar dat ‘hoe je ermee omgaat….hoe je erop reageert….’

Ook in de tijd dat de Hamlet werd geschreven (1300) was het vraagstuk of je ècht en waarachtig leeft èn of je echt mèt elkaar oprecht leeft, een even groot vraagstuk als in onze tijd.

De hoeksteen in het christendom is dat ‘de relatie’ centraal staat. Heb uw naaste lief…..Daarin werk je uit hoe je het goede een plek geeft in je leven.

Jurgen Habermas, de van oorsprong Oost Duitse filosoof waarschuwt ervoor dat in een materialistisch kapitalistische maatschappij ‘de systeemwereld’ steeds meer de ‘leefwereld’ koloniseert…. Èn dat daardoor de kans op besmetting in communicatieve relaties, de relaties in de privéwereld van vriendschappen en partnerrelaties , allengs groter wordt. Met name doordat we onbewust gemanipuleerd worden door de ‘frames’ als ; wat levert iets mij op op?

Het goede doen omwille van louter het goede is in sommige kringen iets dat afgedaan wordt als naïef, wereldvreemd.

‘Ik zal er zijn….’ God’s belofte aan de mens. Een kernwaarde die volgens Martin Buber verduisterd raakt. In de relaties die de mens aangaat met alles dat de levende wereld betreft; natuur, dieren, de medemens.

Afgelopen maand herinnerde ik mij, zoals zo vaak, mijn opleider waar ik in de negentiger jaren een opleiding bij volgde. Een 3 jarig traject aan de universiteit van San Diego.

Ik heb veel over de kennissoort ‘wijsheid’ aan deze Erving Polster te danken. Hij verdiepte mijn kennis van de dialogische filosofie, van Gabriel Marcel, van Kierkegaard, van Levinas en van Martin Buber. Hij was 67 toen ik deze leerroute volgde. En nu, in April, ( ik ben nu 67) , dacht ik: Hij zal 100 zijn geworden, deze maand. Op internet vond ik de aanwijzingen dat hij heel actief is. En ook net weer een boek had uitgebracht.

Ik besloot hem een brief te schrijven per mail. Over veranderende waarden in de wereld, maar ook de onvergankelijke waarde van bekoring, schoonheid, gratie en transformatie die van zo’n belang zijn in het voeren van mooie complexe gesprekken. Hij toonde ons samen met zijn vrouw Miriam Polster , de gratie die kan optreden in het échte gesprek. In een ontmoeting.

En warempel, binnen vier dagen had ik antwoord. Ik kon mijn ogen niet geloven. Deze Joodse, uit Tjechoslowakije gevluchte man, die ons in de opleiding met 17 nationaliteiten voordeed, hoe een medestudente uit Berlijn, waarmee ik een huisje op de campus deelde , hoe hij haar in een indrukwekkende gesprekssessie verloste van de psychologische schuld die zij plaatsvervangend droeg over haar vader, die machinist was geweest op de treinen naar Auschwitz .

Deze Erving Polster liet mij , in mijn denken, nooit alleen. Hij bracht mij in contact met de kracht van de liefde, van de humor, van geesteskracht en de mogelijkheid van transformatie…. Symbool voor de eeuwige bron van ‘er zijn’……..

‘Ik laat je niet alleen…..’ zo’n cruciale belofte , als ware het een hologram, van de mens naar God en van God naar de mens en van de mens naar de mens.

En dan zijn er zoveel schrijvers, schilders, filosofen, boegbeelden die ons allemaal niet alleen laten…in deze weerbarstige tijd……

gepubliceerd op 14 juni 2022