Derk Sauer

(de gehele dienst is ook terug te kijken via kerkdienstgemist.nl)

Derk houdt een korte introductie over zijn Remonstrantse afkomst, catechisatie in Vrijburg bij ds. Van Leeuwen.

Lezing Prediker 9: vreugde van het leven en dwaasheden – 1 en 7-12.

Lang over deze zinnen nagedacht. De laatste twee jaar van ons leven was moeilijk om ergens vreugde in te vinden. Laat staan om vrolijke kleren aan te trekken of een feestelijke geur te kiezen. Maar het meest ingewikkeld is de notie ‘het bestaan is leeg en vluchtig. Wij allen zijn afhankelijk van toeval.’ Alsof alles ons maar overkomt en we er geen invloed op hebben.

In het Parool schreef ik me te schamen niet genoeg gewaarschuwd te hebben voor Poetin. Ons leven in Moskou was zo fijn, de vriendschap met onze Russische vrienden zo warm, dat een oorlog niet in ons denkraam paste. Dat moord, verkrachting, vernietiging, loopgraven als in WO 1 twee jaar later bijna genormaliseerd zouden zijn was en is onvoorstelbaar.

De eerste schrik en woede maakten plaats voor een diepe teleurstelling. Veel van onze Russische vrienden namen al snel de benen en wilden niets te maken hebben met Poetins oorlog.  Het zijn the best and the brightest van Rusland. Enorme braindrain van 1 miljoen.

Mijn collega’s van The Moscow Times en TVRain lieten hun hebben en houwen- en families- achter. Vanuit Amsterdam zetten we de strijd tegen de oorlogspropaganda voort. Maar veel vrienden en kennissen bleven- gewild of ongewild- achter en pakten naarmate de tijd verstreek de draad van het gewone leven weer op.

Het Moskou van nu is met dank aan de oorlogseconomie een nog meer vibrerende stad dan voor de oorlog. Volle restaurants, theater premières, Bolshoi ballet. En dat op nog geen 800 kilometer van het front.

Wegkijken is gemakkelijk. De slogans die aan de oorlog herinneren zijn uit het stadsbeeld weggehaald. Op het nieuws wordt alleen overwinning gemeld.

Niet dat veel vrienden actief voor de oorlog zijn, maar er is altijd het ‘ja maar’.

‘Ja, maar dit is een oorlog van Amerika’ – ‘Ja maar, Zelenski is ook geen lieverdje’

Maar hoe boos kan ik zijn op mijn assistente Irina die in de yoga is gevlucht. Tijdens WO2 speelde het Concertgebouworkest gewoon door en lieten we in deze stad 30.000 joden onder onze neus wegvoeren. Verzet en kritiek is alleen de allerdappersten gegeven. Er zijn inmiddels duizenden politieke gevangen.

Van een 84-jarig Oma in een provinciestadje die iets lelijks over Poetin op socials schreef nadat een familielid gewond raakte en daarvoor 5.5 jaar kreeg tot 25 jaar voor Kara-Murza

Zou ik zo dapper kunnen zijn- met een vrouw en drie kinderen?

Ik denk in dit verband ook aan Evan Gorshkovich – de journalist en beste vriend van zoon Pjotr die nu al bijna een jaar eenzaam in een cel zit.

Poetin evolueerde van een autocratische leider tot een brute dictator.  Een orthodoxe Ayatollah. Helaas, de Kerk is weer eens de aanjager van een oorlog- de zoveelste heilige oorlog. Erg onderbelicht in de berichtgeving. Zonder de zegen en actieve steun van Patriarch Kirill kon deze oorlog nooit gevoerd worden. Kirill noemt de aanval op Oekraïne een strijd om de Christelijke waarheid- een heilige oorlog en haalt daarbij diverse Bijbelteksten aan.

En nu heeft de Paus ook nog eens Oekraïne opgeroepen om de witte vlag te hijsen! Hoe verhouden we ons tot kerkleiders en dictators die de vernietiging van Oekraïne nastreven en het herstel van het Russische Rijk?

Daar sta ik nu met mijn gebroken geweertjes en pacifistische gedachtengoed en wil ik nu dat de failliete VDL fabriek zo snel mogelijk tanks en granaten gaat produceren.

Vrede, Peace, Mir lag altijd op mijn lippen – maar nu verzet ik me met alle macht tegen de defaitisten – ook in Nederland- die zeggen dat Oekraïne met Rusland moet onderhandelen over vrede.

Maar wat voor vrede wordt dat het doel de machtigste partij de vernietiging van de zwakste is. Moeten wij juist op dat moment niet opkomen voor die zwakste en zorgen dat het kwaad niet overwint. David tegen Goliath.

De dood van/ moord op Navalny was een ongelofelijk klap voor mijn collega’s en mijzelf. En niet alleen de dood zelf- ook het gehannes met zijn lichaam- zijn moeder die naar de Noordpool reisde en van het kastje naar de muur werd gestuurd. Met de dood van Navalny lijkt het laatste vlammetje van hoop op een beter Rusland gedoofd. Daags erna werd Nobelprijs winnaar en Memorial oprichter – de zeventig jarige Oleg Orlov tot 2.5 jaar cel veroordeeld. Orlov weigerde, net als Navalny Rusland te verlaten.  In zijn laatste woord zei Orlov dat Rusland is weggezakt in totale duisternis- ‘Maar geef niet op’.

Datzelfde zei Navalny toen hem -nog in vrijheid- werd gevraagd wat hij zijn medestanders wilde meegeven mocht hij worden vermoord: ‘Geef niet op. Doe iets’.

En zie daar. Terwijl er geen licht meer leek te zijn in de tunnel, was daar in de begrafenis.

Duizenden en duizenden Russen, oud en jong, trotseerden -en trotseren nog steeds – het gevaar en trekken langs Navalny’s kist. Tot aan vandaag staan er lange rijen.

Elke nacht worden de bloemen bij zijn graf weggehaald en elke dag opnieuw onder bloemen bedolven. Het laat niet alleen zien hoe geliefd Navalny bij zoveel Russen was- in alles de tegenpool van Poetin. Het laat vooral aan Russen zien dat ze niet alleen staan- de ban van de angst is verbroken- ondanks de arrestaties en vervolgingen.

Om de bijbel er nog even bij te halen. In Jesaja 9 lezen we: Jesaja 1t/m 4: Het volk dat nu in het donker leeft zal een stralend licht zien. Met andere woorden: er is altijd licht aan het eind van de tunnel- ook al zag ik dit nu even niet.

Maar de oproep van Navalny is minstens zo belangrijk: ‘Geef niet op. Doe iets’. Een schreeuw om actie.

En nu denkt U misschien, wat kan ik doen in mijn kleine hoekje, ver weg van het oorlogsgeweld?

Het hoeven helemaal geen grote daden te zijn. Of zoals Desmond Tutu zei:

‘Do your little bit of good where you are. It’s those little bits of good put together that overwhelm the world.’

En Ghandi: ‘An ounce of practice is worth more than tons of preaching’

Om het U makkelijk te makkelijk te maken heb ik een lijstje gemaakt van simpele dingen die U kunt doen:

– een kaartje sturen naar Evan Gershkovich en andere politieke gevangen,

– The Moscow Times lezen zodat U goed op de hoogte blijft- en nog beter een kleine donatie

doen.

– Oekraïense vluchtelingen blijven steunen.

– In woord en daad uitdragen dat Oekraïne onze blijvende steun verdient.

Deze tijd doet zo aan de jaren dertig van de vorige eeuw denken- er zijn zoveel parallelen dat ik er bang van word. Maar laat ons dit vooral niet verlammen en bij de pakken neerzitten – en om Prediker 9 – waarmee ik begon- nogmaals te citeren:

‘Eet je brood met vreugde, drink met vrolijk hart je wijn’.

gepubliceerd op 22 maart 2024