De Zeven Hoofdzonden, Hoogmoed #249

door Vrijzinnige Miniaturen

Geschreven door Margriet Dijkmans van Gunst
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Hoogmoed

Niet minder maar anders

Hoogmoed……wat is het eigenlijk?
Godfried Bomans die in de 20e eeuw leefde, zei erover: “Vele mensen menen dat het iets verdienstelijks is een geringe dunk te hebben van zichzelf. Het is de armzaligste vorm van hoogmoed”.
En Marcel Jouhandeau, een Franse schrijver, ook uit de vorige eeuw, schreef: “Bescheidenheid is een soort schaamte van de hoogmoed”.

Voor mij is hoogmoed eigenlijk een vies woord maar als je bovenstaande uitspraken leest, is bescheidenheid dat ook……

Bescheidenheid ben ik tegengekomen in mijn werk op de opleiding verpleegkunde. Daar tref je regelmatig bescheiden, soms erg bescheiden studenten aan. Deze studenten vinden het moeilijk om in een overleg met een arts of een fysiotherapeut te zeggen wat hun professionele mening is over een bepaalde patiënt. Op de opleiding worden ze dan getraind om meer zichtbaar, meer aanwezig te durven zijn. Wat we ontdekten, is dat deze bescheiden verpleegkundigen een gruwelijke hekel hebben aan hoogmoedige collega’s terwijl ze eigenlijk van deze mensen wel iets zouden kunnen leren ….
Want, zo laat de bedrijfskundige Daniel Ofman ons zien, als bescheidenheid een van je kernkwaliteiten is, dan is “aanwezig zijn en profileren” voor jou een uitdaging en blijk je allergisch te zijn voor “ijdelheid en hoogmoed”.
De valkuil van deze vorm van bescheidenheid is onzichtbaarheid; de regelrechte tegenpool van hoogmoed. Om met Bomans te spreken: de allerarmzaligste vorm van hoogmoed…..

Dus met iets meer hoogmoed, iets meer ijdelheid en de bescheiden verpleegkundige die zich durft te profileren is een feit.
Of met andere woorden: niet minder bescheiden maar anders bescheiden.

Hoogmoed zie ik ook in onze westerse maatschappij. We hebben veel verworvenheden en menen dat alles kan. Geld speelt voor velen van ons geen rol en dan lijkt de wereld maakbaar. Door de milieu- en energiecrisis moeten we op onze schreden terugkeren. We worden als het ware “gestraft” voor onze hoogmoed. We moeten afscheid nemen van heel veel luxe en dat kan moeilijk zijn.
Maar misschien is het wel van minder, minder, minder naar anders, anders, anders.

Ik vind dat een troostende gedachte die ik ook tegen kwam in interviews met Annelies Huygen en Siward Zomer op de Correspondent. Daar las ik over de coöperatie Windvogel waarin iedere burger voor €50,- per jaar kan participeren . De Windvogel is een vereniging van burgers die samen duurzame energie produceren. Zij staat voor meer duurzame energie én voor duurzame buurtprojecten. De burgercoöperatie bezit vier windturbines, drie zonnedaken en twee deelnames in grote windparken. Daarmee wordt het mogelijk gemaakt dat burgers kunnen participeren en profijt hebben van lokale duurzame energie.
En een ander voorbeeld is de opkomst van magneettreinen die supersnel gaan zodat vliegen onaantrekkelijk wordt.
Van minder naar anders.

Terwijl ik dit schrijf, is het de week van de duurzaamheid. Ik hoor in Vrijburg een overdenking over psalm 104 waar een pleidooi gehouden wordt om onze samenleving inclusief alle dieren en planten als een groot netwerk te zien. De mens staat niet boven de dieren en planten maar ernaast. Van hoogmoed naar een bescheiden plaats in het wereld-netwerk. En als je dat echt tot je door laat dringen, als je de dieren en planten met een knipoog kunt begroeten, ga je vanzelf duurzamer leven. Niet minder-mens maar ander-mens.

Ineens krijg ik weer hoop, word ik vrolijk, ineens zijn hoogmoed en bescheidenheid geen vieze woorden meer. Het zijn kwaliteiten die we kunnen inzetten zowel in de crises in onze maatschappij als bij de vorming van verpleegkundigen, als bij een duurzamer leven!

Niet minder maar anders!

gepubliceerd op 22 november 2022



Alle columns