Geschreven door Carla Josephus Jitta
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook

Tussen de regenbuien door dacht ik wat te zien van Art Zuid, de jaarlijkse beeldententoonstelling in Amsterdam. Op weg naar station Zuid, waar ik zeker wist bepaalde  beelden te zien, werd de regen me te bar en bij de Thomaskerk aangekomen, zag ik  daar een tentoonstelling  aangekondigd. Buiten stonden drie beelden, menselijke gestalten. 

Ik vluchtte de kerk in en viel van de ene verbazing in de andere.

In het Thomas-theater aan de linkerkant werd een film geprojecteerd, waarin de beeldhouwer Ivan Cremer samen met anderen een groot beeld in elkaar zette. Omdat ik geen idee had waar het allemaal  over ging, keek ik alleen maar. De beeldhouwer vond ik sprekend op de schrijver Jan Cremer  lijken en het bleek  zijn zoon te zijn. Het beeld dat de mannen in elkaar zetten, was opgesteld in de kerkzaal. En ook de beelden buiten bleken van Ivan Cremer te zijn.

De koster vertelde me dat Ivan Cremer, de zoon van Jan Cremer, de kleinzoon was van de architect van de kerk, Karel Sijmons.

Die zou zijn inspiratie hebben gevonden in Le Corbusier die het kapelletje in Ronchamp in de Jura, had gemaakt. Ik dacht terug aan de  zomer van 1962  toen ik een hele dag in en rondom de kapel in Ronchamp had gelopen, fotograferend, de schoonheid en de sfeer in me opzuigend. Ik herinnerde me de rauwe muren, die ik nu  terug  zag in de Thomaskerk.

In de kerkzaal waren de stoelen met het oog op Corona zo gerangschikt, dat je of met z’n tweeën of alleen zat. Het leek me dat  een kerkdienst daar prachtig zou zijn. Een zelfde harmonische verdeling als in Vrijburg, maar hier stond een beeld in het midden, dat naar het hoogste punt van het gebouw wees. Was het misschien naar de hemel, dat hogere, wat we niet kennen?

Bij mijn foto’s van  Ronchamp, vond ik een boekje met woorden van Le Corbusier  “J’ai voulu  créer un lieu de silence, de prière, de paix, de joie intérieure” (Ik heb een plek willen scheppen van stilte, van gebed, van vrede, van innerlijke vreugde).

In de kerkzaal van de Thomaskerk werd een film geprojecteerd van het Nationale  Ballet, van een dans op choreografie van Hans van Manen. De dansers leken te glijden over de grond; de verfijning van de dans contrasteerde met de ruwe muur. De film is de projectie van een uitvoering van het nationale ballet uit 2010; de muziek van Hugo Wolf werd gespeeld door Reinbert de Leeuw aan de piano. De titel van de dans “Without words” associeerde Ivan Cremer met de eerste ontmoeting van zijn grootvader Karel Sijmons met zijn toekomstige vrouw na het bombardement op de school in de Euterpestraat (1944), waar de vrouw  tegen de grond was geslagen en hij haar  verward, maar ongeschonden, zag opstaan: zonder woorden. 

Ik vergelijk de drie kerken, het kapelletje in Ronchamp, de Thomaskerk en   Vrijburg.

 Hoe zou een beeld bij ons staan, een tijdelijk beeld, dat in  het midden van de kerkzaal staat, wijzend naar het hoogste punt, waar dat kleine beeldje tegen de nok is ingemetseld. Dat beeldje wat bijna niemand ziet. Dat nieuwe beeldhouwwerk zou naar boven wijzen, het zou ons kunnen los maken van het aardse, waar we in vast genageld zitten. 

Door de huidige wereldwijde virusinfectie, de situatie in Afghanistan en de klimaat  problematiek verlang ik meer dan nooit naar iets dat ons opheft uit de beklemming van het heden.

gepubliceerd op 28 september 2021