Geschreven door Sarah Gantzert
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema : Major Tom
In de jaren 60 maakte Stanley Kubrick: “2001 Space Odyssee”. Een film die zijn tijd gemarkeerd heeft, startpunt van vele sciencefiction films. Zelfs de echte NASA astronauten waren gekleed alsof ze uit die film waren weggelopen.
Ook is er een complottheorie, volgens welke de Amerikanen helemaal niet op de maan geland zijn. De beelden die wij daarvan kennen zouden gefilmd zijn door Kubrick ergens in de Nevadawoestijn. Wat verbeelding niet allemaal teweeg kan brengen…
David Bowie laat zich in de jaren 70 ook inspireren door Kubrick. In zijn song “Space Oddity” staat
de astronaut “Major Tom” op het punt de ruimtecapsule te verlaten en de oneindigheid binnen te gaan. Met de hem kenmerkende breekbare stem zingt David Bowie :
Ground Control to Major Tom
Take your protein pills and put your helmet on
And may God’s love
Be with you
This is Major Tom to Ground Control
I’m stepping through the door
And I’m floating in a most peculiar way
And the stars look very different today
Planet Earth is blue
And there’s nothing I can do
Tell my wife I love her very much
She knows
Ground Control to Major Tom
Your circuit’s dead, there’s something wrong
Can you hear me, Major Tom?
Can you he—
Here am I floating ’round my tin can
Far above the Moon
Planet Earth is blue
And there’s nothing I
De rillingen lopen me over de rug. Het moment van ultieme existentiële eenzaamheid. Major Tom is uit de capsule gestapt en zweeft in de ruimte. Op dat moment verliest hij het laatste draadje dat hem nog bindt aan deze/zijn wereld:
“groundcontrol to Major Tom: there is something wrong”…
Het contact blijkt definitief verbroken: “there’s nothing I ”…
Major Tom begeleidt zijn hele carrière David Bowie en komt steeds terug tot in zijn laatste album, uitgekomen één jaar voor de dood van de zanger “Black Star”. Major Tom wordt dood gevonden in de ruimte, maar zijn personage blijft de inspiratie voor nieuwe creaties, die bouwen op het voorafgaande.
De tekst wordt ook in verband gebracht met het drugsverleden van Bowie. In onze, in vergaande mate ontwikkelde individualisering van de samenleving was in de jaren 60/70 druggebruik een manier om zich in hoger sferen te laten inspireren, grenzen op te zoeken.
Soms lijkt de limiet toch echt bereikt voor het individu t.a.v. het eindeloos veel grotere. We zijn nieuwsgierig, ambitieus, maar ergens houdt het op.
In de Space Odyssee van Kubrick komt een scene voor waarin we primaten zien, die een soort primitief ritueel opvoeren rond een grote steen. Is dat de mens, die, in de loop van de evolutie als hij op het punt staat zichzelf voorbij te streven, tenslotte zo onder de indruk raakt dat hij iets lijkt te willen bezweren: begin van religie?
Major Tom gaat een stap te ver. Het verlaten van de capsule, een soort laatste beschermende laag, levert hem in alle eenzaamheid over aan het universum. Een moment van totale vervreemding. Als ik de beelden zie van astronauten die buiten het ruimteschip iets aan het repareren zijn (altijd nog goed vast gebonden met een lijn), word ik, alleen al van dat aanzien zenuwachtig.
Existentiële eenzaamheid is onmenselijk. Ons verlangen naar steeds grotere vrijheid vindt hier zijn grens. We overstijgen de natuur, onze natuur, nooit. We zijn de natuur zelf en dat is nou juist de grenzeloze schoonheid van dit leven. Het gevoel van verbondenheid met alles en iedereen om ons heen geeft het leven al zijn betekenis. En Major Tom is fantasie.
gepubliceerd op 11 mei 2022