Het was een warme lentenacht, op een plein net buiten het centrum van de Noord-Italiaanse stad Pavia. Met een groepje Italiaanse vrienden stond ik bij een modern kunstwerk. We discussieerden over de vorm, de aantrekkelijkheid en de betekenis van de sculptuur, zoals twintigers dat kunnen doen: heftig en met passie, alsof het lot van de wereld ervan afhing.
Certosa di Pavia, Italië
Hoe het kunstwerk eruit zag, weet ik niet meer. Maar de sfeer van toen herinner ik me nog goed. Als een markant moment in de tijd, met een glimlach naar het leven. Een feest is ook zo’n moment in de tijd; het is stil gezette tijd, maar tegelijk vol beweging en vaak ook kleur en klank.
In zijn boek Van feest naar feest gaat Marius van Leeuwen uitvoerig in op het menselijk denken over tijd en de bijzondere momenten daarbinnen. Het is fascinerend hierover te lezen, omdat dit denken en beleven niet erg verandert. Ook al verandert er technisch van alles en denken we op alles grip te hebben, ‘de’ tijd heeft haar eigen wetten en trekt zich van moderni’tijd’ weinig aan. De behoefte aan vaste punten in het menselijk leven, van vieren en herdenken, wordt – naarmate we sneller leven – mischien alleen maar groter. Stil zetten van de tijd is, naast het bijzondere van het moment, bovendien een manier om grip te houden op dat kostbare en o zo vluchtige goed.
Van Leeuwen onderscheidt cyclische tijd en lineaire tijd. Zo is het jaar met zijn seizoenen een voorbeeld van terugkerende tijd. Daarnaast is er historische tijd, ‘we komen steeds verder’. Dit is een lineair gebeuren. En vaak lopen ze in elkaar over: de seizoenen keren terug, maar de jaren tellen door.
Begin september vieren we met Vrijburg ook feest. Aanleiding is de ingebruikname van de Remontrantse Kerk aan de Keizersgracht in september 1630. Voor een gebouw dat niet meer in bezit is van de gemeente, lijkt dit een gezochte gelegenheid. Waarom stilstaan bij 375 jaar Oude Rem? Hij heet nu toch ook anders? En wat wil je ermee? Dit zijn geen overbodige vragen want enige doordenking maakt juist duidelijk waarom je wilt feestvieren. Mijn korte antwoord is, dat een terugblik nuttig kan zijn om je te bepalen bij waar je nu staat en waar je naar toe wilt.
Zo mag 4 september dienen als een soort ijkpunt waar wij als vrijzinnigen met Vrijburg staan. Binnen het christendom, maar ook op het hele religieuze palet. Binnen Amsterdam en daarbuiten.
De vraag naar het nut en het doel onthullen echter maar een deel van het ‘waarom’. Het andere deel is minder te benoemen; en dat hoeft ook niet.
Het bijzondere moment licht je eruit, omdat je denkt dat het goed is. Goed om met elkaar te eten en te drinken, met elkaar te praten, te lachen en soms ook te huilen. Met elkaar. Zo’n feest kun je maar voor een deel organiseren, dat moet vooral ontstaan. Gebeurt dit, dan heb je een feestelijk moment mét een blijvende waarde.
Een moment, dat je later nog steeds inspireert en energie geeft. Zoals ik zelf destijds had, in die stad aan de Ticino in Italië.
gepubliceerd op 23 juli 2005