“Als je wilt weten wat iemand wil, moet je kijken naar wat iemand doet”, is een uitspraak die ik eens hoorde van een wijze leraar. Soms komt deze zin in mijn hoofd als ik in een gesprek zeg dat we gezonder moeten leven zodat de kosten van de gezondheidszorg dalen, om vervolgens nog eens een borrel in te schenken. Zo zit het leven vol met dergelijke ongerijmdheden als het over willen en doen gaat, in het groot of in het klein. We kennen allemaal genoeg voorbeelden
Als we de uitspraak goed bekijken lijkt onze wil ondergeschikt aan wat we doen. Maar is het niet zo, dat we pas iets kunnen doen als we dat willen, of doen we maar wat, gestuurd door omstandigheden of door onze driften? Inderdaad lijken veel uitspraken van mensen volstrekt los te staan van wat zij doen. Willen we eigenlijk wel muizen bestrijden als we dagelijks onze etenswaren niet goed opruimen of niet schoonmaken? -Om maar eens een actueel thema uit de jongerenkelder van Vrijburg te noemen-. De kunst is denk ik, onze wil niet los te laten hangen, naast wat we doen. Het zou wel eens kunnen betekenen dat we als eerste aan onszelf moeten vragen wat we gaan doen, i.p.v. eerst te vragen wat we willen. Het gevaar is dan dat we maar wat doen zonder er bij na te denken waarom we iets doen. Dus zullen die wil en die daden van ons in harmonie moeten komen.
De wil, de vrije wil, is een belangrijk thema voor ons vrijzinnigen; het lijkt me een goed idee om ‘het doen’, de vrij daad, te introduceren bij elk gesprek over de vrije wil.
gepubliceerd op 20 februari 2014