Jij Roept #330

door Vrijzinnige Miniaturen

Geschreven door Philipp de Vries
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Jij Roept
14 januari 2025
Titel: Jij roept

Jij roept

“Mijn God, mijn God waarom heb je me verlaten?”, deze kreet wordt geroepen door de Godzoon kort voordat hij komt te overlijden aan het kruis.
“Waar ben je Adam?”, zo roept God Adam tot verantwoording, maar het kwaad is al geschied, de vrucht gegeten en het besef van goed en kwaad deel van de menselijke aard geworden – het einde van de paradijselijke oertoestand.
God en zijn zonen, dochters, kinderen, zij zoeken elkaar en roepen in kreten van nood en verontwaardiging en zij lijken elkaar niet altijd te kunnen vinden.

Soms wil ik het liefst roepen: Mijn God heb je mij, heb je ons verlaten gezien het feit hoe kwaad met groter kwaad wordt vergolden, hoe liefdeloosheid nog meer verharding oproept en überhaupt gezien de schijnbare machteloosheid van het woord tegenover de wrede daad. De machteloosheid van een kreet tegenover de macht van de wrede daad. De een roept wanhopig, maar de feiten lijken al tegen hem te spreken: God die Adam in een toestand van zonde aantreft en Jezus die wanhopig en eenzaam aan het kruis komt te overlijden.

Ik moet bij deze voorbeelden vaak aan de vriend-vijand tegenstelling van de filosoof Carl Schmitt denken. Voor hem kan politiek alleen bestaan door politieke vrienden en vijanden lijnrecht tegenover te zetten, althans de vijand als tegenstander te erkennen, benoemen en in het uiterste geval ook met hem het gevecht aan te gaan. Geen discussie, geen compromissen, geen onderhandeling; alleen een gevecht, een worsteling, in ieder geval een glasheldere afgrenzing tussen ons en hen. Dat is volgens hem de randvoorwaarde voor politiek. Carl Schmitts denken was dan ook buitengewoon populair binnen nationaalsocialistische kringen voor en tijdens de tweede wereldoorlog.

Hoe breekbaar, hoe falend, hoe wanhopig lijken dan de pogingen van God om Adam ter verantwoording te roepen en de laatste noodkreet van Jezus aan het kruis. Dat is geen hardop geroepen vijanddenken – pak hem, maak hem kapot, grens je tegen hem af!…maar een uiting van onmacht. Tegenwoordig gelden verzachting en verdraagzaamheid als slap, het uiten van kwetsbaarheid als dom, en vele mensen roepen luidkeels om te kwetsen, vernederen en verder te polariseren. Een samenleving op scherp; hier de vrienden en daar de vijanden die nogal wisselen afhankelijk van waar de meeste winst te boeken valt. Soms worden vierdegeneratie Nederlanders lijnrecht als vijanden neergezet tegen Joodse medeburgers En soms worden homorechten misbruikt om de vermeende onbeschaafdheid van andere bevolkingsgroepen bizar uit te vergroten. En iedereen roept maar wat, een beschaving die ontregelt, vol met vijanden en valse vrienden. Een feest voor de denker Schmitt. Want die zelf gecreëerde wanorde kan alleen worden opgelost door een sterke hand. Einde van het gelul, nu moet worden ingegrepen!

Er zijn volgens mij dus op z’n minst twee soorten van roepen: De authentiek, breekbare kwetsbare kreet om gehoord te worden tegenover het luidkeelse gebrul. Het gebrul dat de kracht van het woord uiteindelijk ondermijnt. Hoe kunnen wij dus oprecht roepen en ons láten roepen om onze roeping te vinden in plaats van mee te doen aan gebrul dat altijd zal eindigen in een oorlogstoestand. Want waar een vijand is daar is geen plek om te verliezen.

Ik denk dat we moeten stoppen met de vermeende vijand te willen overdonderen, te willen overwinnen als de sterkste, slimste en zoals beste uit het gevecht te komen. We moeten het hele frame van vriend-vijand denken dat ondertussen zo schrikbarend diep zit ingebakken in onze maatschappij, proberen los te laten.

Ik schreeuw mijn pijn uit, niet om je te overdonderen maar om gehoord te worden. Ik roep je tot verantwoording, niet om je te disciplineren en te vernederen maar juist om jou in je morele kracht te zetten. En ik waag het er op ondanks dat mijn kwetsbare kreten niet altijd teweeg zullen brengen wat ik hoopte. Net zoals God.

Zo ging Jezus ons ook voor in ultieme kwetsbaarheid, een uiting van jouw unieke wezen en onzekerheden, die anderen kan helpen de eigen stem te vinden.
Dan zijn we op weg naar een wereld van het woord, de discussie. En een wereld die het woord koestert, ook al lijkt de wrede daad soms zo ontzettend veel machtiger.

Zo roep ik hoopvol: Laat ons met verdraagzaamheid en trots met elkaar leven, bereid om te falen en de kwetsbare kracht van het woord aanvaarden.

gepubliceerd op 14 januari 2025



Alle columns