Belisarius: het lef om ervoor te gaan

Twintig jaar geleden heb ik van mijn tante, de pottenbakster Lucie Q. Bakker, een grote hoeveelheid oude tekeningen gekregen, gemaakt door onze gemeenschappelijke voorvaderen in de 18e en 19e eeuw. Daarbij viel mij een tekening op, gemaakt door mijn bet-bet-overgrootvader Cornelis Bakker (1771-1849), die hij als oefenmateriaal had gebruikt bij het geven van zijn tekenlessen.
De tekening van 54×65 cm laat twee mannen zien, een oudere man en een jongere man, die hun ogen dicht hebben. Volgens een bevriende kunsthistoricus was dit “Belisarius”. Ik had nog nooit van Belisarius gehoord, maar dat heb ik natuurlijk niet laten blijken…

Belisarius was een briljante – en zeer integere – generaal in het Byzantijnse rijk, in de tijd van keizer Justinianus. Vanwege zijn onoverwinnelijkheid werd hij door de keizer als een gevaarlijke concurrent gezien en daarom oneervol ontslagen (om later weer te worden gerehabiliteerd).
In de 18e eeuw werd in Frankrijk door J-F. Marmontel een roman gepubliceerd over Belisarius, waarin de keizer hem voor straf blind maakt en hem veroordeelt als bedelaar door het leven te gaan. De blinde Belisarius is in dat boek volledig afhankelijk van de hulp van een jongen, die hem steeds vergezelt. Marmontel heeft veel kunstenaars geïnspireerd om met afbeeldingen van de bedelende Belisarius hun afkeer tegen de willekeur van de macht te ventileren. De kunstschilder François Gérard wil echter geen bedelende Belisarius in beeld brengen: nadat de jongen een dodelijke slangenbeet heeft gekregen aan de oever van een rivier, draagt de blinde Belisarius, met een stok in zijn hand, de jongen op zijn andere arm met zich mee om hulp te zoeken, via een weg langs het water…
Het schilderij bevindt zich thans in het J. Paul Getty Museum in Amerika. De tekening geeft een detail van dit schilderij weer.

Prachtig dat Belisarius – op het schilderij van Gérard – gaat waarvoor hij gaan moet. Dat ontroert mij en dat stimuleert mij. 

gepubliceerd op 29 juni 2020