22 januari jl. nam Vrijburg afscheid van Mpho Tutu van Furth als predikant van Vrijburg. Zij gaat aan de slag als predikant van de nieuw op te richten Episcopalean Church in Amsterdam, een geloofsgemeenschap verwant aan de Anglicaanse traditie die haar vertrouwd is. Wij gaan Mpho erg missen in Vrijburg!
De drie predikant van Vrijburg gingen voor in de dienst – Rachelle van Andel, Joost Röselaers en Mpho Tutu van Furth en na afloop waren er korte toespraken door JanSietse Stilma, Jan Sevenster en Joost Röselaers. De lezing uit de dienst en haar overdenking zijn hieronder weergegeven, zowel in Nederlands als in Engels.
Marcus 1:14-20 – Moderne Engelse versie
(English version below)
Het begin van de Galilese bediening
14 Nadat Johannes in de gevangenis was gezet, kwam Jezus naar Galilea om het evangelie van het koninkrijk van God te verkondigen, 15 en zei: “De tijd is vervuld en het koninkrijk van God is nabij. Bekeert u en gelooft in het evangelie.”
De roeping van de eerste discipelen
16 Toen Hij bij het Meer van Galilea liep, zag Hij Simon en Andreas, zijn broer, een net in zee gooien, want zij waren vissers. 17 Jezus zei tegen hen: “Kom, volg Mij en Ik zal jullie tot vissers van mensen maken.” 18 Meteen lieten ze hun netten achter en volgden Hem.
19 Toen Hij een eindje verderop was, zag Hij Jakobus, de zoon van Zebedeüs, en Johannes, zijn broer, die ook in de boot waren en hun netten repareerden. 20 Onmiddellijk riep Hij hen. En zij lieten hun vader Zebedeüs achter in de boot met de gehuurde knechten en volgden Hem.
Overdenking
Het Evangelie van Marcus wordt verteld door een schrijver met haast. Hij heeft een belangrijke boodschap over te brengen. Hij wil dat je het NU hoort en er onmiddellijk naar handelt. In de lezing van vandaag zijn we amper 14 verzen in het verhaal en Johannes de Doper heeft de Christus al voorspeld, Jezus is geboren (nemen we aan, het is een detail waar Marcus geen tijd voor heeft om te beschrijven) Jezus is geboren, gedoopt, bevestigd door de Heilige Geest, de woestijn in gedreven om verzocht te worden door de duivel en bediend te worden door engelen. Ben je op adem gekomen?
De passage opent onder een schaduw. Johannes de Doper is in de gevangenis gegooid. Het zal niet goed aflopen. En toch, terwijl we in de afgrond van wanhoop kijken, horen we Jezus de woorden van hoop verkondigen: “De tijd is vervuld en het koninkrijk van God is nabij. Bekeert u en geloof in het evangelie.”
Er is geen ruimte voor passiviteit in deze boodschap. Hoor en handel. Het koninkrijk is nabij. De juiste reactie is om je te bekeren en te geloven. Letterlijk om je om te keren en je leven af te stemmen op het leven van Christus.
Het is geen aankondiging die passiviteit toestaat.
We worden verondersteld dit te horen zoals we “Het huis staat in brand!” horen.
Als we dat horen, moeten we handelen.
“De tijd is vervuld en het koninkrijk van God is nabij. Bekeert u en geloof in het evangelie.” Keer je om en ga mee met het goede nieuws.
Direct na zijn verkondiging ontmoet Jezus Simon en Andreas, twee vissers die hun netten in zee uitwerpen. Hij roept hen en zegt: “Volg mij en ik zal jullie vissers van mensen maken” (Marcus 1:17 ESV). Zonder aarzelen laten ze hun netten achter en volgen Jezus. Op dezelfde manier reageren Jakobus en Johannes, ook vissers, onmiddellijk op de oproep van Jezus. Ze laten hun vader Zebedeüs achter in de boot met de gehuurde bedienden.
Als je deze passage eerder hebt gehoord, heb je hem waarschijnlijk ook horen onderwijzen als een oproep om “te gaan vissen” in de menselijke vijver. Ga erop uit en zoek mensen om onze kerken te vullen. Christus volgen is een spel van nummers, hoe meer mensen we binnen onze deuren hebben, hoe beter we zijn in het beantwoorden van Jezus uitnodiging. Hoe meer mensen we kunnen werven om te denken zoals wij en te bidden zoals wij, des te meer zijn onze gemeenten afgestemd op het geestelijke leven waartoe we geroepen zijn. Maar onze aantallen zijn niet de zorg van de evangelist. Onze inzet voor gerechtigheid voor iedereen is waar het goede nieuws over gaat.
Ched Myers’ benadrukt in zijn boek “Binding the Strong Man” de sociaaleconomische dimensies van het evangelie. Het achterlaten van hun visnetten is niet alleen een metafoor voor het opgeven van een beroep; het betekent ook een afscheid van medeplichtigheid aan een uitbuitend economisch systeem. De mannen waren aan het vissen op de zee van Galilea, ook wel bekend als de zee van Tiberius. Herodes gaf het deze naam om in de gunst te komen bij de keizer. In de tijd van Jezus was Herodes bezig met een groot bouwproject dat belastinginkomsten vergde. (Vandaar de volkstelling in het verhaal over de babytijd en de voelbare haat tegen tollenaars in de evangeliën.)De visindustrie van die tijd werd beheerst door rijke elites en was gebaseerd op de onderdrukking van de armen. Jezus’ oproep tot discipelschap is daarom een oproep om jezelf te bevrijden van systemen die enkelen bevoordelen ten koste van velen. Ga weg van de dingen die werken voor het ik ten koste van het grotere wij.
Het verlaten van hun netten symboliseerde een breuk met economische systemen die uitbuiten en marginaliseren. Als moderne westerse christenen zitten we zo vaak gevangen in de fictie dat zonde een zaak van mezelf is; mijn persoonlijke verantwoordelijkheid die door mij persoonlijk ongedaan moet worden gemaakt. We zien het netwerk van systemische zonde niet dat ons verstrikt. Wat we niet zien, kunnen we ook niet aanpakken. Het volgen van Christus is voor ons een radicaal tegenculturele daad. In een samenleving die individualiteit bevoorrecht is het christendom geen individualistische religie. Verlossing is geen geheim pact tussen een individuele ingewijde en God. Verlossing is de gezondheid en het welzijn van ons allemaal samen.
In een van mijn nieuwe functies ben ik Canon Missioner voor Beloved Community in de Convocation of Episcopal Churches in Europe. Een deel van mijn functie is om de aandacht van de kerk te vestigen op de tijden en plaatsen waar we door de zonde van racisme tekort zijn geschoten in de glorie van God. Voor velen in onze kerk is de onmiddellijke reactie op het woord racisme “Ik ben geen racist”, omdat we denken dat racisme wordt beschreven door hoe wij, als individuen, denken en handelen. Maar racisme is juist een zonde omdat het een systeem is. Het is een systeem van leugens, onverdiende voordelen, valse aannames en vooroordelen dat ons allemaal verstrikt en kleineert.
Vandaag blijven we toekijken hoe zich in Gaza een genocide ontvouwt. Met een bezorgd oog op de Verenigde Staten vragen we ons af of we het bloedbad wel kunnen noemen wat het is.
Onze reactie op genocide, racisme, onderdrukking en onrechtvaardigheid mag niet bestaan uit aarzelen of onderhandelen. Net als de discipelen zou onze reactie onmiddellijk moeten zijn. Ze lieten alles vallen en volgden Jezus. Deze urgentie in hun reactie benadrukt de kritieke aard van de oproep tot bevrijding. Onrecht kan niet worden aangepakt door onderhandelen en uitstel; onmiddellijke gehoorzaamheid aan liefde is vereist.
Als leerlingen zijn we geroepen om niet af te wachten, maar om snel te handelen bij het ontmantelen van onderdrukkende structuren en het pleiten voor gerechtigheid. Deze urgentie daagt ons uit om ons eigen leven onder de loep te nemen en na te denken over hoe snel we reageren op de oproep tot bevrijding.
De verkondiging van het koninkrijk van God daagt ons uit om ons te bekeren van onze medeplichtigheid aan onrechtvaardige systemen en de oproep tot discipelschap wenkt ons om het vertrouwde, het veilige, het comfortabele achter ons te laten en ons in te zetten voor het uitdagende werk van gerechtigheid.
In plaats van te vissen in de oceaan van de keizer roept het evangelie ons op om te vissen naar mensen in de uitgestrektheid van Gods wereld om uit te reiken naar hen die discipelen van liefde zullen worden, toegewijd aan de bloei van alle mensen en onze planeet.
We weten dat bloei mogelijk is. We beginnen hier samen. In onze Vrijberg manier van welkom heten. In onze pleitbezorging voor de planeet, zoals tijdens de middernachtwandeling van vorig jaar. In het opkomen voor vluchtelingen, zoals tijdens het avondmaal van volgende week (waarvoor jullie je allemaal hebben opgegeven, hartelijk dank). Door als eerste kerk ter wereld een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht te voltrekken. Door een plek voor mij te maken toen mijn eigen kerk die niet had…
Mark 1:14-20 – Modern English Version
The Beginning of the Galilean Ministry
14 After John was put in prison, Jesus came to Galilee preaching the gospel of the kingdom of God, 15 saying, “The time is fulfilled, and the kingdom of God is at hand. Repent and believe the gospel.”
The Calling of the First Disciples
16 As He walked by the Sea of Galilee, He saw Simon and Andrew, his brother, throwing a net into the sea, for they were fishermen. 17 Jesus said to them, “Come, follow Me, and I will make you fishers of men.” 18 Immediately they left their nets and followed Him.
19 When He had gone a little farther from there, He saw James the son of Zebedee and John, his brother, who also were in the boat mending their nets. 20 Immediately He called them. And they left their father Zebedee in the boat with the hired servants and followed Him.
Homily
The Gospel of Mark is told by a writer in a hurry. He has has an important message to convey. He wants you to hear it NOW and act on it immediately. In today’s reading we a barely 14 verses in to the narrative and already John the Baptist has foretold the Christ, Jesus has been born (we assume, it’s a detail that Mark has no time to describe) Jesus has been born, baptised, affirmed by the Holy Spirit, driven into the wilderness to be tempted by the devil and ministered to by angels. Have you caught your breath?
The passage opens under a shadow. John the Baptist has been hauled away into prison. It won’t end well. And yet, looking into the abyss of despair we hear Jesus proclaim the words of hope, “The time is fulfilled, and the kingdom of God is at hand. Repent and believe the gospel.”
There is no space for passivity in this message. Hear and act. The kingdom is at hand. The right response is to repent and believe. Literally to turn around and align your life with the life of Christ.
It’s not an announcement that allows passivity.
We are supposed to hear this the way we hear “The house is on fire!”
When we hear that we must act.
“The time is fulfilled, and the kingdom of God is at hand. Repent and believe the gospel.” Turn around and get in step with the good news.
Directly following his proclamation, Jesus encounters Simon and Andrew, two fishermen casting their nets into the sea. He calls them, saying, “Follow me, and I will make you become fishers of men” (Mark 1:17 ESV). Without hesitation, they leave their nets and follow Jesus. Similarly, James and John, also fishermen, respond immediately to Jesus’ call. They leave their father Zebedee in the boat with the hired servants.
If you have heard this passage before you have likely also heard it taught as a call to “go fishing” in the human pool. Go out and find people to fill our churches. Following Christ is a numbers game, the more people we have inside our doors the better we have been at answering Jesus invitation. The more people we can recruit to think like us and pray like us the more aligned our congregations are with the spiritual life into which we are called. But our numbers are not the evangelist’s concern. Our commitment to justice for all is what the good news is all about.
Ched Myers’ in his book “Binding the Strong Man” emphasizes the socio-economic dimensions of the gospel. The act of leaving behind their fishing nets is not just a metaphor for abandoning a profession; it signifies a departure from complicity in an exploitative economic system. The men were fishing on the sea of Galilee, also known as the sea of Tiberius. It was so named by Herod to curry favour with the emperor. At the time of Jesus Herod was engaged in a massive building project that demanded tax revenue. (Hence the census in the infancy narrative and the palpable hatred of tax collectors throughout the gospels.)The fishing industry of the time, was controlled by wealthy elites, and was built on the oppression of the poor. Jesus’ call to discipleship, therefore, is a call to liberate oneself from systems that privilege a few at the expense of the many. Get away from the things that work for the me at the expense of the greater we.
The act of leaving their nets symbolised a break from economic systems that exploit and marginalise. As modern western Christians we are so often caught in the fiction that sin is a matter of self; my personal responsibility to be undone by me personally. We fail to see the mesh of systemic sin that entangles us. What we do not see we cannot address. Following the Christ is, for us, a radically counter-cultural act. In a society that privileges individuality Christianity is not an individualistic religion. Salvation isn’t a secret pact between an individual insider and God. Salvation is the health and wellbeing of all of us together.
In one of my new roles I am the Canon Missioner for Beloved Community in the Convocation of Episcopal Churches in Europe. Part of my function is to call the attention of the Church to the times and places where because of the sin of racism we have fallen short of the glory of God. For many in our church the immediate response to the word racism is “I am not a racist” because we think of racism as being described by how we, as individuals deliberate and act. But racism is a sin precisely because it is a system. It is a system of lies, unearned benefits, false assumptions and prejudices that entangles and diminishes us all.
Today we continue to watch a genocide unfolding in Gaza. With a worried eye on the United States we wonder if we can indeed call the carnage what it is.
Our response to genocide, racism, oppression and injustice should not be to hesitate or negotiate. Like disciples’ our response should be immediate. They dropped everything and followed Jesus. This urgency in their response emphasises the critical nature of the call to liberation. Injustice cannot be addressed by bargaining and delay; immediate obedience to love is required.
As disciples, we are called not to wait but to act swiftly in dismantling oppressive structures and advocating for justice. This urgency challenges us to examine our own lives and consider how promptly we respond to the call of liberation.
The proclamation of the kingdom of God challenges us to repent from complicity in unjust systems, and the call to discipleship beckons us to leave behind the familiar, the safe, the comfortable and engage in the challenging work of doing justice.
Instead of fishing in the emperor’s ocean the Gospel calls us to fish for people in the vastness of God’s world to reach out for those who will become disciples of love, committed to the flourishing of all people and our planet.
We know that flourishing is possible. We begin together right here. In our Vrijberg way of extending welcome. In our advocacy for planet as on last year’s midnight walk. In speaking up for refugees as in next week’s supper (for which you have all signed up, thank you so much). In being the first church in the world to solemnise a same sex marriage. In making a place for me when my own church had none…
gepubliceerd op 22 januari 2024