Al ruim 2000 jaar is het kerstverhaal een bestseller, met stip en vijf sterren. En het wordt nog altijd gedrukt in veel landen en alle talen, terwijl schilders en componisten tot op de dag van vandaag er hun hun eigen verhaal bij maken op doek of klank.

Wat ik zo bijzonder vind, is dat het kerstverhaal zowel een religieuze als seculiere aantrekkingskracht heeft. Want of Kerstmis in de kerk of in een concertgebouw wordt gevierd, godsdienstig of niet, het blijft gaan om dit ene verhaal dat de auteurs Lucas en Mattheus vertellen en dat veel schrijvers na hen geïnspireerd heeft om hun eigen verhaal – zeg maar kerstverhaal – te schrijven vanuit een seculier of religieus gedachtengoed. De auteursrechten zijn allang verlopen. Bovendien zouden Mattheus en Lucas deze niet opeisen, omdat zij zelf ook oude bronnen hebben gebruikt voor hun verhaal. Religieuze bronnen, zoals het boek van de profeet Jesaja uit circa 750 v. Chr. en seculiere gedichten en verhalen uit de Romeinse en Egyptische literatuur uit de tijd vóór de jaartelling, gebruikten zij graag.

Maar wat is dat, wat de schrijvers heeft gebracht tot zo’n succesvol verhaal? Misschien is het de eenvoud van de opzet: goed tegenover kwaad, schaap naast wolf, oorlog tegenover vrede, en waarin de rol van herders en koningen zo duidelijk is als arm of rijk zijn. Of door de magie die engelen van nature op mensen hebben en die in de nacht onzichtbaar en onopgemerkt hun werk doen. Dat is geen sprookje. Want voor wie van verhalen houdt en door de woorden heen kijkt, is het waar. En zo zijn Lucas en Mattheus hun verhaal ook begonnen. Met als inzet de verbeelding van een God in menselijke, seculiere beelden. Niet de God als de Onbewogen Beweger die mijlenver staat van de aarde en met geen mens een binding heeft. Als wel het beeld van God in de verhalen over wat ons bewogen doet zijn in ons leven en wat ons in beweging zet. Dit is wat de schrijvers beogen als zij met de oude profeet Jesaja de hemel open zetten boven de aarde, waar de mensen met alle angst en vreze ook vol verwachting en hoop hun bestemming leren vinden. Dat is een religieuze of een seculiere gedachte of beide, anno 2018.

Een mooi Kerstmis gewenst,
Liesbeth Baars

gepubliceerd op 15 november 2018