Tot 2011 werkte Greta G.F.Huis als docent godsdienst & levensbeschouwing aan het Hervormd Lyceum West in Slotervaart. De leerlingen zijn veelal islamitisch. Aan de hand van ervaringen op het HLW heeft Huis toentertijd gereageerd op Wilders met een pleidooi voor het beeldverbod, dat zowel in Jodendom, christendom als islam bekend is. Het is geen column, maar een essay.
De bel gaat, een tweedeklas mavo leerlingen is onderweg. Één van hen, Yassin, vraagt me bij het binnenkomen: “Juf, bent u voor Geert Wilders of ons?” Oh mijn hemel, wat antwoord ik daar zo één-twee-drie op? Terwijl ik nadenk over de vraag, zorg ik dat de klas gaat zitten, jassen en caps uitdoet en de spullen gepakt worden. De orde van de dag komt op de voorgrond wanneer Adil vraagt of ze volgende week een schriftelijke overhoring krijgen over Rosa Parks en Martin Luther King. Ik antwoord bevestigend en de vraag van Yassin vervliegt, of laat ik het expres vervliegen? Misschien omdat ik er geen eenvoudig antwoord op heb.
Het gestolde beeld
De Zwitserse schrijver Max Frisch schreef eind jaren vijftig het toneelstuk Andorra, over een niet bestaand land. Het gaat over een jonge docent die van Andorra naar het buurland, het land van de ‘Zwarten’ trekt. Dat land is antisemitisch. Hij verwekt er een buitenechtelijk kind. Met zijn zoon gaat hij terug naar zijn vaderland Andorra waar steeds meer antisemitische tendensen zijn. Daar vertelt hij niet dat het zijn biologische zoon is, maar dat hij het kindje heeft geadopteerd, gered uit een pogrom. Vervolgens wordt die geadopteerde zoon door iedereen als jood gezien en bejegend. De ene doet dat met een grote dosis antisemitisme en de andere met een even grote portie filosemitisme. Zo wil de meubelmaker hem niet aannemen omdat joden geen ambachtslieden maar handelaren zijn. De priester maakt aan de geadopteerde zoon zijn voorliefde voor joden kenbaar. Gaandeweg begint de geadopteerde zoon zich te herkennen in het beeld dat anderen hem opleggen, het gestolde beeld van ‘de jood’. Die verbeelding leidt uiteindelijk tot de verwoesting van het hele gezin. De priester zegt achteraf: “Je zult je geen beeld maken van God, je Heer, en niet van de mensen, die zijn schepsels zijn. Ook ik ben schuldig geworden toen. Ik wilde hem met liefde tegemoet treden, toen ik met hem gesproken heb. Ook ik heb mij van hem een beeld gemaakt, ook ik heb hem geboeid, ook ik heb hem aan de paal genageld.” Frisch laat met zijn toneelstuk zien hoe destructief beelden zijn, hoe ze het leven verslinden en de dood tot gevolg hebben. En daarmee het belang van het beeldverbod, het tweede gebod of liever: de tweede leefregel door Mozes ontvangen.
Mede dankzij de enorme invloed van media als televisie en internet is de beeldcultuur enorm toegenomen. Het is een feit dat het makkelijker innemen en spreken is in beelden dan inhoudelijk met de nodige nuancering. ‘Fast food’ in de media heeft het grotendeels gewonnen van de ‘slow food’, de kranten en tijdschriften die een slijpsteen voor de geest willen zijn. Wilders weet als geen ander in te spelen op de behoefte aan kant en klare maaltijden zonder voedingswaarden. In de vorm van korte, eenvoudige en overzichtelijke beelden, met pasklare analyses zonder nuanceringen geeft hij antwoorden en biedt oplossingen. Zo spreekt hij zich in zijn verkiezingspamflet van 25 augustus 2006 uit voor: “Denaturalisatie en uitzetting recidiverende (Marokkaanse) straatterroristen met dubbele nationaliteit.” Dankzij het medium televisie komt het beeld dat Wilders hiermee oproept onmiddellijk voor ogen. Of je het wilt of niet. Bijvoorbeeld nieuwsitems over agressieve hangjongeren van niet Nederlandse afkomst in bijvoorbeeld Kanaleneiland, Utrecht.
Dit is het begin van een theologisch essay over Wilders van Greta G.F. Huis. Wilt u het helemaal lezen, klik dan hier.
gepubliceerd op 27 maart 2014