Lance & Fidel

door Greta G.F. Huis

De wielrenner Lance Armstrong was held en is momenteel taboe. De omgang met het epos over hem in het verleden en de huidige ongepastheid om hem nog op een voetstuk te zetten tonen een collectieve dominantie van verhalen. In commercieel, charitatief en narratief opzicht was Armstrong een goudmijn. Ten tijde van zijn tourzeges komen de sponsors met zakken en kruiwagens dollars naar de finish. De mens achter de wielrenner versterkt het epos. De Texaan vertelt hoe hij sterker uit de ziekte die hem trof, teelbalkanker, kwam. Miljoenen mensen gaan gele armbandjes dragen van de stichting van Armstrong, Live Strong. Veel mensen, zelf getroffen door kanker, trekken zich op aan zijn verhaal. Enkele journalisten komen met indirecte bewijzen die het verhaal van Armstrong ondermijnen. Ze krijgen onmiddellijk rechtszaken aan de broek. De verslaggevers worden persona non grata bij collega’s en in de sociale media geëxecuteerd. En dan blijkt de wielercarrière doorgestoken kaart. Het epos verdwijnt. Armstrong gaat te biecht bij Oprah. Hij vertelt haar dat zijn grootste nachtmerrie was dat hij de controle over zijn verhaal zou verliezen. Perfect en mythisch zijn de woorden waarmee hij zijn heldendicht omschreef. Met succes had Lance gewaakt over dit verhaal en zijn aanhangers deden de rest. Ze verdedigden het met verve, tot het onhoudbaar bleek.

De Tour is bezig en veel mensen zijn op vakantie. Het narratieve gedrag van hen kan daarbij vergelijkbaar zijn met dat van Lance. Soms is vooraf het verhaal over het vakantieland al gemaakt, daarbij gebruikmakend van dominante verhalen. Zoals Amerika het land van de onbegrensde mogelijkheden, “yes, we can” of het verdorven kapitalisme dat je eens gezien moet hebben, Cuba het land van de rechtvaardige communistische helden Che en Fidel, het nieuwe Zuid-Afrika van Nelson, relaxed Jamaica etc. Dergelijke verhalen kunnen zo overheersen dat ze bepalen wat je ziet. Het reisverhaal kan ook vooraf gemaakt zijn. Avontuurlijk, fantastisch, mythisch, ontspannen, gastvrij etc. Het script moet alleen nog geleefd worden. Verrassingen, positief of negatief zijn stressfactoren want ze kunnen het verhaal een ongewenste wending geven. Medereizigers kunnen voor spanningen in de groep zorgen wanneer ze er voor kiezen het voorgeschreven verhaal te negeren, er tegen te ageren of al reizend de ervaringen te gebruiken voor de creatie van hun narratief.

Onze omgang met het epos van de Texaanse wielrenner laat zien in welke mate we ons collectief laten leiden door dominante verhalen. Hoezeer we onze onbevangenheid, vrijzinnige en autonome blik voortdurend laten vertroebelen en begrenzen. We durven ons dan niet over te geven aan een land, aan onszelf en op onze eigen kompas, ervaring en dus creatie van een verhaal te vertrouwen. Op vakantie gaan en proberen de verhalen thuis te laten is een hele toer.

gepubliceerd op 11 juli 2013



Alle columns