Geschreven door Pieter Jan André
Voorgelezen door Jet van Koppen

Omarm de verminkte wereld.

Het gedicht ‘Probeer de verminkte wereld te bezingen’ van de Pool Adam Zagajewski plaatste de New Yorker op de voorpagina op de dag na de aanslagen in New York van 11 september 2001. Het is nog altijd voor mij een belangrijk gedicht.

Probeer de verminkte wereld te bezingen.
Denk weer aan de lange junidagen,
aan de rozijnen, aan de druppels van de rosé.
Aan de distels die de verlaten erven
van ontheemden stelselmatig overwoekerden.

Je moet de verminkte wereld bezingen.
Je hebt sierlijke zeiljachten en schepen gezien;
een ervan had een lange reis voor de boeg,
een ander wachtte slechts het zoute niets.

Je hebt vluchtelingen gezien die nergens heen gingen,
beulen gehoord die een lied van vreugde zongen.
Je moet de verminkte wereld bezingen.

Denk aan de momenten waarop jullie samen
in de witte kamer waren en de vitrage bewoog.
Keer terug naar dat concert, toen de muziek losbrak.

In de herfst verzamelde je eikels in het park
en de bladeren wervelden boven de littekens
van de aarde. Bezing de verminkte wereld
en het grijze veertje, dat een lijster heeft verloren,
en het zachte licht dat dwaalt en verdwijnt
en steeds terugkomt.

Zagajewski roept op om van de wereld te blijven houden door alle stormen heen. Het is dezelfde gedachte die Etty Hillesum uitdraagt in haar dagboeken. En ook die van Hannah Arendt: Amor Mundi, Hou van de wereld! Vooràl in haar duistere dagen.
Ik vind dat erg mooi… als een dragend idee. Als een moreel kompas.
In de 80 er jaren was dit mijn inspiratiebron als uitgangspunt voor mijn dienstweigerprocedure. Het was ook het beginsel van mijn ouders…

Nu na dertig jaar liberaal marktdenken lijken liefde en vertrouwen soms een markt-dingetje te zijn geworden. Of een ‘hebbedingetje’.

Joke Hermsen zegt in een interview met Stine Jensen (bij omroep Human), deze maand: “gevoed door het kapitalistische denken en het hyperconsumentisme worden zelfs de hoogste waarden ‘verdingelijkt’, tot een object gemaakt.”
Maar ik vraag mij af: Kun je nog ‘houden van’ en ‘vertrouwen’ uitdragen als dat houden van om niet is en als dat vertrouwen om niet is? Beiden als een soort tegengeluid op doorgeschoten kapitalisme. ‘Houden van’ en ‘vertrouwen op’ als uiting van duurzaamheid.

“Het kapitalisme en het consumentisme hebben de neiging alles te vernietigen dat ze aanraken, ze wensen een fastfoodverorbering van alles… zodat er meteen weer geproduceerd kan worden.” (Joke Hermsen)
Mijn morele gids voor het komend jaar is het gedicht van Adam Zagajewski. Geschreven tegen de achtergrond van alle ontberingen die in de twintigste eeuw in Polen en in de hele wereld zijn geleden.

gepubliceerd op 18 december 2020