Geschreven door Joan de Roos
Voorgelezen door Sanne van Deursen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Vraag me wat
3 december 2024
Titel: Vraag me wat

Vraag me wat

Daar vraag je me wat, dacht ik toen me werd gevraagd iets te schrijven over het thema ‘Vraag me wat”. Was het te veel gevraagd of kan ik toch van start gaan?

Onlangs mocht ik in Vrijburg op een zondag een preek houden. Bij de voorbereiding schakelde ik ChatGBT in, een programma met Kunstmatige Intelligentie, ook wel AI genoemd.
Ik vroeg het programma mij te helpen bij een tekst in bijbelboek Filippenzen, hoofdstuk 2.
Bliksemsnel kreeg ik als antwoord: vraag het in de kerk aan een dominee.

Maar nu heb ik geleerd om het beter aan te pakken.

Ik kreeg een filmpje toegestuurd waarin theoloog Marcel Barnard voorgaat bij de Ekklesia in Leiden. Hij vertelde daar dat de hele kerkdienst waarin hij voorging met voorbeden en al via ChatGBT was opgebouwd, alleen de preek moest hij zelf nog maken.
Barnard heeft een boek geschreven: God in bits en bytes.
Hij vraagt zich af: kan de God die we zochten in woorden uiteindelijk ook gevonden worden in nullen en enen, de bits en bytes van de kunstmatige intelligentie?
Barnard schetst de ontwikkeling van het Godsbesef in het woord door de uitvinding van de boekdrukkunst. Die bracht een enorme revolutie teweeg, ook in de kerken. Kort gezegd is het de reden dat wij in onze reformatorische kerken (ook de liberale) het Woord boven het symbool van de eucharistie verheffen. Een enorme kansel, ook in Vrijburg nog aanwezig en hooguit vier maal per jaar een avondmaal. We zijn er goed in geworden, in het preken en luisteren.

Maar wat gaat er gebeuren als de God van Abraham, Isaak, Jacob en Jezus in de bits en bytes zal worden verkondigd?
Barnard geeft in zijn boek de tip: stel veel meer vragen dan één. Misschien moet je ze ook in het Engels of een andere taal formuleren.
Als ik doordenk ben ik het met Barnard eens dat de technologie nooit humane zorg voor elkaar zal kunnen vervangen. Hij citeert Richart Huijzer: hoop, waardigheid, moed en compassie kunnen niet door een robot worden overgenomen.
Ook meeleven in symbolen als het avondmaal kan door een robot niet worden vervangen.

Stel zo veel vragen als je wilt aan ChatGBT, maar sommige antwoorden zijn daar niet voorhanden.

Tenslotte bij dit thema: ik moest denken aan een bekende bijbeltekst uit het Mattheusevangelie.

Bidt en u zal gegeven worden; zoekt en gij zult vinden; klopt en u zal opengedaan worden. Want een ieder, die bidt, ontvangt, en wie zoekt, vindt, en wie klopt, hem zal opengedaan worden.

ChatGBT heb ik gevraagd : wat vind je hier van?
Ik raad iedereen aan met hulp van ChatGBT of niet: zoek zelf uit wat het antwoord is.

De 19e -eeuwse vrijzinnige dominee De Génestet zei al: “Zelf moet ge het zoeken, zelf moet ge het vinden in het Woord, in uw hart, in uw lot”.

gepubliceerd op 3 december 2024