Vrijzinnige miniatuur #149

door Vrijzinnige Miniaturen

Geschreven door Joost Röselaers
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema Verliefd / Pasen

De schuldloze schuld

Met interesse en soms verbijstering lees ik op dit moment Zo hadden we het niet bedoeld; De tragedie achter de toeslagenaffaire van Jesse Frederik. Aanvankelijk werd de belastingdienst gezien als een softe en goedgelovige organisatie. Er was stevige kritiek op hen. Hoe kun je nou geloven dat de mens echt goed en betrouwbaar is? Zij moesten toch beter weten, en niet zomaar uitgaan van het goede in ieder mens.

Na het schandaal van het afgelopen jaar kwam de kritiek op de belastingdienst uit geheel andere kant. De belastingdienst had veel te hard gejaagd op profiteurs en daardoor een groot aantal onschuldige gezinnen sterk benadeeld. Waarom hadden de ambtenaren niet wat meer vertrouwen in de medemens en moesten zoveel burgers nou als criminelen behandeld worden?

Het is een vraagstuk van alle tijden. Kunnen wij uitgaan van het goede in de mens? De meeste mensen deugen, stelt een recente bestseller. Maar is dat wel zo? Deugen wij wel? 

En hoe staan vrijzinnigen erin? Aan de hand van huisbezoeken stel ik vast dat het boek ‘De meeste mensen deugen’ breed gelezen en gewaardeerd wordt in vrijzinnige kringen. Ik heb er in mijn overdenkingen het afgelopen jaar rijkelijk uit geput. Toch roept het boek ook enige weerstand bij mij op. Want de momenten dat ik zelf niet gedeugd heb in mijn leven zijn zeker aanwezig. Ook dat ben ik. Ik ben in de regel geneigd tot het goede maar soms gaat het mis. En God zij dank is er dan -om het in Paastermen te zeggen- altijd weer ruimte voor een nieuw begin. 

H.J. Heering (oud-hoogleraar Ethiek in Leiden en remonstrant) hield zich zijn leven lang bezig met de vraag naar het kwade. Aan het einde van zijn leven kwam hij tot een prachtig vrijzinnig antwoord. Het beeldt treffend uit dat het zomaar verkeerd kan gaan, terwijl wij toch echt uitgaan van het goede. En het schept verlichting, in alle liefde en aanvaarding: “goed en kwaad liggen vaak zo door elkaar: dat is het thema van de tragiek. Het tragische is de schuldeloze schuld.”

gepubliceerd op 5 april 2021



Alle columns