Een veilige kerk, hoe bereik je dat?

Als je ergens veilig moet kunnen zijn, dan zou dat in de kerk of je eigen gemeente moeten zijn. De mensen die leidinggeven in de kerk dragen de eerste verantwoordelijkheid voor die veiligheid. Tegelijk is ook ieder lid zelf verantwoordelijk om te zorgen voor veiligheid binnen de gemeente. Zeker als het gaat om kinderen of volwassenen in kwetsbare situaties. Veiligheid in de gemeente ontstaat door veilig en open met elkaar om te gaan. Dat lijkt een open deur, maar het blijkt best lastig om over een kwetsbaar onderwerp als seksualiteit en seksueel misbruik in kerkelijke en pastorale relaties door te praten.

Vrijburg , samenwerkingsverband tussen Remonstranten Amsterdam en Vrijzinnige Protestanten Amsterdam,  wil een veilige kerk zijn, een plaats waar mensen in vrijheid en vertrouwen samenkomen om hun geloof gestalte te geven. Wij willen als Kerkgenootschap ongewenst gedrag voorkomen en bestrijden. Veiligheid in de kerk begint met bewustwording van het feit dat (seksueel) grensoverschrijdend gedrag ook in de kerk voor komt.

Onder grensoverschrijdend gedrag wordt verstaan agressie (verbaal en fysiek), pesten (buitengesloten worden, ‘net niet leuke’ grapjes, onophoudelijk kritiek, geroddel) discriminatie en seksuele intimidatie (verbaal en fysiek).

Uit cijfers blijkt dat de dader van misbruik in de meeste gevallen iemand is uit de directe omgeving van het slachtoffer. Reden dus om ook in de kerk hier aandacht voor te hebben en maatregelen te nemen om dit zoveel mogelijk te voorkomen. De kerkenraad is verantwoordelijk voor de veiligheid in de gemeente. Toch kunnen we niet stellen dat alleen zij hiervoor verantwoordelijk zijn. In feite is veiligheid de verantwoordelijkheid van iedereen. Voor het zetten van stappen in een preventieprogramma is de kerkenraad wel de beleidsmaker en initiatiefnemer. Ook dient de kerkenraad één en ander te faciliteren

Voor meer informatie over veilige kerk bij de Protestantse Kerk Amsterdam, volg deze link.

Aanspreekcultuur

In een kerkelijke omgeving is het belangrijk een open houding naar elkaar te creëren. Dan ontstaat een cultuur waarin we elkaar aan durven spreken op ongewenst gedrag. Met elkaar zullen we zorg moeten dragen voor een veilige omgeving om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.

Preventie is de beste interventie.

Gedragsregels voor vrijwilligers

Vooraf

Een gedragscode wordt ingesteld door een kerkenraad als onderdeel van preventiebeleid rond ‘veilige kerk’. Wanneer een gemeente of een groep binnen de gemeente bijvoorbeeld het jeugdwerk, omgangsregels met elkaar wil afspreken, staat het hun vrij dit aanvullend op de gedragscode te doen.

Gedragscode

Vrijburg, samenwerkingsverband tussen Remonstranten Amsterdam en Vrijzinnige Protestanten Amsterdam,  wil een veilige kerk zijn, een plaats waar mensen in vrijheid en vertrouwen samenkomen om hun geloof gestalte te geven. Wij willen als Kerkgenootschap ongewenst gedrag voorkomen en bestrijden. Onder ongewenst gedrag wordt agressie, pesten, discriminatie en seksuele intimidatie verstaan.

Als Vrijburg onderschrijven wij dit en daarom gebruiken wij onderstaande gedragsregels voor vrijwilligers.

Voor een veilige gemeente zijn we samen verantwoordelijk. Met elkaar spreken we daarom deze gedragsregels af. Voor iedereen binnen en buiten onze eigen gemeenschap zijn we hierop aanspreekbaar.

Deze gedragsregels zijn opgesteld ter bescherming van alle leden van de kerk en dus ook ter bescherming van de vrijwilligers zelf.

Deze gedragsregels gelden voor alle vrijwilligers op elk terrein van het kerkenwerk.

Deze gedragsregels worden bij de benoeming of aanstelling aan de vrijwilliger overhandigd en met haar/hem besproken. De vrijwilliger wordt tevens geïnformeerd over het beleid Veilige kerk.

De vrijwilliger verklaart zich door de acceptatie van de taak c.q. functie akkoord met de inhoud van de gedragsregels vrijwilligers en het beleid veilige Kerk.

Definities

Voor de duidelijkheid volgt een definitiebeschrijving van wat onder ongewenst gedrag wordt verstaan.

Agressie:

Van agressie is sprake wanneer een iemand psychisch of fysiek wordt lastiggevallen, bedreigd of aangevallen door (collega’s, bezoekers of klanten).

Agressie kent diverse uitingsvormen:

• verbaal (schelden, beledigen, vijandige boodschappen uitzenden, bedreigen);
• psychisch (lastigvallen, onder druk zetten, intimideren, bedreigen, irriteren);
• fysiek (dreigende houding aannemen, schoppen, slaan, bijten, vastgrijpen).

Pesten:

Van pesten is sprake wanneer je herhaaldelijk het gevoel krijgt dat:

• je wordt buitengesloten en/of gekleineerd;
• er vervelende opmerkingen of ‘net niet leuke’ grapjes over je worden gemaakt;
• je onnodig en onophoudelijk kritiek krijgt;
• het werken je onmogelijk wordt gemaakt;
• er over je wordt geroddeld.

Het verschil tussen ‘speels gedrag’ en pesten is vaak vaag. ‘Een lolletje moet kunnen’. Op z’n tijd een grapje, een beetje plagen onder collega’s: dat verlevendigt de werksfeer. Maar wanneer het ‘dollen’ steeds op dezelfde persoon gericht is, of lang duurt, is het niet leuk meer. De collega die het ‘mikpunt’ vormt, is op een gegeven moment niet meer in staat om ‘stop’ te zeggen. Dan is er sprake van pesten.

Discriminatie:

Van discriminatie is sprake wanneer je ongelijk behandeld wordt op basis van kenmerken die hier volgens de wet geen gerechtvaardigde aanleiding toe vormen. Je kunt bijvoorbeeld denken aan:

• sekse;
• huidskleur;
• afkomst;
• leeftijd;
• handicap;
• politieke gezindheid;
• seksuele geaardheid.

Seksuele intimidatie:

Van seksuele intimidatie is sprake wanneer een persoon ongewenst seksueel getint gedrag jegens een ander vertoont. Dit kan spelen tussen zowel leden en vrijwilligers als tussen gemeenteleden onderling. Dit gedrag kan diverse vormen aannemen:

• verbaal (opmerkingen, insinuaties);
• non-verbaal (kijken, bepaalde gebaren);
• fysiek (aanraken).

Veilige omgeving

We werken samen aan een omgeving en een sfeer waarbinnen iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt en vrijuit het geloof kan beleven.

Respect

We respecteren elkaar en anderen. We benaderen de ander niet op een manier die haar of hem in waardigheid en integriteit aantast. Dit geldt in het bijzonder voor minderjarigen en andere kwetsbaren. Extra zorgvuldig zijn we bij pastorale en diaconale contacten, omdat we weten dat machtsverschillen hier een rol kunnen spelen.

Geheimhouding

We gaan zorgvuldig om met vertrouwelijke (waaronder persoonlijke) informatie of gegevens van anderen, waaronder alles waarop onze geheimhoudingsplicht betrekking heeft.

Persoonlijke integriteit

We respecteren de rechten van de ander. We berokkenen de ander geen schade. We gebruiken geen fysiek of mentaal geweld.

Lichamelijke integriteit

We respecteren elkaars lichamelijke integriteit. We zijn terughoudend in fysiek contact.

Privacy

We respecteren de privacy van de ander.

Taalgebruik

Ons taalgebruik is respectvol. We stellen geen ongepaste vragen en maken geen ongewenste (seksueel getinte) opmerkingen over het persoonlijk leven of uiterlijk van de ander.

We praten met respect over de ander, ook via de sociale media. Ook wanneer de ander niet aanwezig is. We roddelen niet en maken geen beschadigende grappen of opmerkingen over anderen.

Financiële belangen

We vermijden elke vorm van belangenverstrengeling, in het bijzonder op financieel terrein. Met giften gaan we zorgvuldig om, zowel bij het aannemen als bij het doorgeven.

Seksueel misbruik

We volgen in geval van (seksueel) misbruik door vrijwilligers of beroepskrachten, of bij vermoedens daarvan, het Protocol bij Seksueel misbruik van de Remonstranten of van de PKA. Onder seksueel misbruik wordt verstaan: iedere vorm van grensoverschrijdend gedrag, misbruik van macht of vertrouwen, waarbij een machtsverschil of een afhankelijkheidsrelatie bestaat tussen de benadeelde en de beschuldigde, waarbij de beschuldigde een vrijwilliger of beroepskracht binnen de betreffende kerk is. Alle seksuele handelingen, contacten en relaties tussen een vrijwilliger en een minderjarige zijn onder geen beding geoorloofd en worden beschouwd als seksueel misbruik.

Een cultuur van openheid

We zetten ons in om samen te werken aan een cultuur van openheid. Dat draagt bij aan de gemeente als een veilige omgeving. We zijn alert en spreken elkaar aan wanneer we signalen opvangen of situaties van ongewenst gedrag meemaken.

Wanneer we aarzelen over de aanvaardbaarheid van gedrag van onszelf of een ander, kunnen we contact zoeken met een van de vertrouwenspersonen.

Aannamebeleid Vrijwilligers

Vrijburg is blij met de toewijding van alle vrijwilligers die zich voor het kerkenwerk inzetten. Zij neemt het vrijwilligerswerk en het werken met minderjarigen en kwetsbare mensen in de gemeente serieus.

De vrijwilligers die werken met de kwetsbaren moeten aan onderstaande eisen voldoen:

• De vrijwilliger ondertekent de gedragscode.
• De Vrijwilligers die met minderjarigen en kwetsbare mensen in contact zijn hebben een recente Verklaring Omtrent Gedrag (VOG)
• Met de vrijwilliger is jaarlijks feed-back waarbij ook de veiligheid in de gemeente aan bod komt en het naleven van de gedragregels.

De voorzitter van De Remonstranten Amsterdam en van de Vrijzinnige Protestanten Amsterdam zijn verantwoordelijk voor het naleven van dit beleid in de praktijk.

 

 

Vertrouwenspersoon

De vertrouwenspersoon is een vrouw of man met een onafhankelijke neutrale positie die het vertrouwen geniet van zowel leden als de kerkenraad. De vertrouwenspersoon biedt een luisterend oor en geeft informatie over de stappen die gezet kunnen worden. De vertrouwenspersoon heeft een geheimhoudingsplicht en hij of zij hecht grote waarde aan het waarborgen daarvan.

Als in de kerk iemand behoefte heeft aan een vertrouwelijk gesprek rondom grensoverschrijdend gedrag kan een vertrouwenspersoon een belangrijke rol vervullen. Zij of hij is het eerste aanspreekpunt en kan het melden van (vermoedens van) grensoverschrijdend gedrag laagdrempelig maken.

Taken van de vertrouwenspersoon

Hoofdtaken van een vertrouwenspersoon:

• Opvang en begeleiding: De vertrouwenspersoon functioneert als eerste aanspreekpunt voor klagers. In overleg kan de vertrouwenspersoon de klager gedurende het traject begeleiding bieden.
• Adviseren: De vertrouwenspersoon adviseert klager over een eventueel vervolgtraject.
• Signaleren: De vertrouwenspersoon geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de kerkenraad rondom gesignaleerde knelpunten en preventie activiteiten.
• Informeren: de vertrouwenspersoon heeft jaarlijks overleg met de kerkenraad en legt daarbij verantwoording af middels een geanonimiseerd jaaroverzicht.

‘Niet-taken’ van de vertrouwenspersoon

Wat doet een vertrouwenspersoon niet?

• Doet niet aan waarheidsvinding.
• Gaat zelf niet op onderzoek uit.
• Is niet de oplosser van het probleem.
• Is geen mediator.
• Is geen therapeut, pastorale medewerker, geen advocaat en geen rechercheur.
• Is niet het aanspreekpunt voor ‘gewone’ kerkelijke conflicten.

De vertrouwenspersoon in de kerk heeft in eerste instantie taken die liggen op het gebied van de hierboven genoemde vormen van grensoverschrijdend gedrag. Zij of hij adviseert de melder over eventuele vervolgstappen. Indien gewenst begeleidt zij of hij de melder daarbij. Ook kun je bij de vertrouwenspersoon terecht als je je zorgen maakt over mogelijk onveilige situaties. De vertrouwenspersoon kan ook een rol vervullen op het gebied van preventie. Zo kan de vertrouwenspersoon het onderwerp op de agenda zetten van de kerkenraad of, eventueel samen met andere betrokken kerkleden, uitvoering geven aan het stappenplan ‘Veilige kerk’.

Voor meldingen rond seksueel grensoverschrijdend gedrag kan de melder zich melden tot het SMPR, een onafhankelijk meldpunt waar de Remonstranten in participeren, www.smpr.nl. Of bij de PKN die een uitgebreid protocol en beleid geformuleerd heeft op het gebied van vertrouwenspersonen: https://www.protestantsamsterdam.nl/veilige-kerk/vertrouwenspersonen/