Glas-in-loodramen

door Hein Heuff

Willem Bogtman, glazenier (1882-1955), is de maker van de glas-in-loodramen in Vrijburg (zie foto’s).

Bogtman werd geboren in 1882 in Bergen (NH). Aanvankelijk was hij voorbestemd om huisschilder te worden, maar een meer kunstzinnige inhoud trok hem. In 1912 startte Willem in Haarlem met een atelier voor glas-in-loodramen en gebrandschilderd glas, twee verschillende zaken overigens. Willem Bogtman wordt gerekend tot de zogenoemde ‘Haarlemse School’ (1900-1930).

Pinksterraam20Small

In Amsterdam is op verschillende plaatsen werk van hem te vinden, allereerst in Vrijburg. Werk van Bogtman is in het Scheepvaarthuis (Prins Hendrikkade) en de Agnietenkapel (Oudezijds Voorburgwal), terwijl door hem gemaakte glazen voor De Bijenkorf (Dam) bij een verbouwing voor verscheidene ‘publieksvriendelijke aanpassingen’ vernietigd zijn (commentaar overbodig). Voor de Agnietenkapel werd door hem in het trappenhuis een glas-in-loodraam ontworpen, waarin onder andere zijn opgenomen portretten van Vossius en Barleaus.

In dezelfde periode waarin Willem Bogtman de ramen voor Vrijburg vervaardigde, ontwierp hij een raam voor de Grote Kerk in Edam als herinnering aan de restauratie in de jaren dertig. In Bergen aan Zee zijn in het Vredeskerkje de ramen ook van Willem Bogtman. Voor de laat-gotische Hervormde Kapelkerk in Alkmaar maakte hij in de jaren 1920-1940 een kleurig raam. In Haarlem, in Amersfoort ramen voor trappenhuizen met artdeco-ornamenten en voor de sjoel een raam met bijbelse voorstellingen eveneens in artdeco-stijl, gemaakt bij de 200-jarige viering. Op veel verschillende locaties in ons land treft men werk van hem aan, te veel om hier allemaal op te noemen. Wij kunnen dan met recht trots zijn op onze in goede staat verkerende glas-in-loodramen.
Recentelijk stopte zijn kleinzoon Willem R. Bogtman als derde generatie met het ‘Atelier Bogtman’.

Glas-in-lood_Crop20Small

Overigens was Willem Bogtman een oom van de gevierde oratorium-zanger, de bariton Laurens Bogtman. Van hem komt een door Theo Olof opgetekende anekdote na afloop van de Mathaeus Passion in een zeer koude en tochtige kerk. “Ik zou het prettig vinden wanneer we de Mathaeus in een synagoge konden zingen. Dan kan ik tenminste mijn hoed ophouden”.

In 1944 verscheen van Willem Bogtman het boekje Nederlandse glasschilders in de bekende Heemschutserie, met in 1947 zelfs een herdruk.